Gmina Gościeradów
wszystko czego potrzebujesz

Kościół Parafialny w Gościeradowie

          Na temat początków organizacji parafialnych  w Polsce pisano  wiele , podając drugą połowę XII wieku za okres ich formowania się. Ponad wszelką wątpliwość parafia w Gościeradowie istniała już przed rokiem 1391, a w 1470 została powtórnie erygowana. Około roku 1523, Gościeradów przeszedł w ręce Tęczyńskich, z których Andrzej, wojewoda sandomierski, starosta chełmski i bełzki, był fundatorem nowego kościoła. Kilka lat później, bo w 1558 roku, dziedzic sąsiedniego Liśnika, arianin Jan Ostrowski, dopuścił się zabójstwa ówczesnego proboszcza w Gościeradowie księdza Andrzeja Pszonki. Co ciekawsze, ponad sto lat wcześniej w 1456 roku, z rak Trojana z Gościeradowskich, śmierć poniósł proboszcz ksiądz Piotr Czarny z Radomia.Do końca XVIII wieku parafia Gościeradów należała do diecezji krakowskiej
 i wchodziła w skład dekanatu urzędowskiego. Parafia wiele zawdzięczała kolejnym właścicielom Gościeradowa: Wybranowskim, Prażmowskim, Słupeckim, Krasińskim, Szembekom, Leszczyńskim, których majątek należał do największych w okolicy.

    Z parafią wiążą się nazwiska dwóch prymasów Polski: w połowie XVII wieku właścicielem majątku był arcybiskup Wacław Leszczyński, natomiast istniejąca do dziś kapliczka przy kościele została wybudowana w 1728 roku z fundacji biskupa poznańskiego Krzysztofa Szembeka, który został prymasem Polski w roku 1739. W kapliczce znajduje się rzeźba św. Jana Nepomucena.

        Pierwsze kościoły, które istniały w Gościeradowie, były budowane z drewna. Jeden z nich został wzniesiony pod koniec XIV wieku przez rodzinę Gościeradowskich. W roku 1657 Szwedzi zniszczyli kościół parafialny, prawdopodobnie drugi albo trzeci z kolei, wybudowany z drewna. Staraniem Romualda Wybranowskiego, chorążego urzędowskiego, w roku 1674 wybudowano drewniany kościół, który konsekrowano w 1728 roku. Świątynia ta istniała do roku 1926. Wyposażenie z tego kościoła
w większości przeniesione zostało w roku 1959 do kościoła w Grabówce.

    Obecny kościół budowano w latach 1908-1920, wg projektu Ksawerego Drozdowskiego w stylu nadwiślańskiego neogotyku. Niektóre opracowania podają, że autorem dokładnego projektu kościoła był Józef Dziekoński. W odtworzeniu historii budowy obecnej świątyni bardzo pomocnym jest tekst Jerzego Żywickiego, który powołując się na notatki prasowe w „Gazecie Lubelskiej” z czerwca 1905 roku, przybliża jej historię. Wspomniana notatka donosiła, że nowy kościół miał być murowany w stylu gotyckim według planu zaprojektowanego przez kolatora śp. Eligiusz Suchodolskiego, który tylko pod tym warunkiem legował na tę budowę 10.000 rubli. W swoim testamencie datowanym na 11 sierpnia 1892 roku, Eligiusz hr. Suchodolski zapisał: Całe moje dobra ziemskie Gościeradów (...) zapisuję dożywotnio bratu memu Edmundowi hrabiemu Suchodolskiemu, jako też wszelką gotówkę (...) z obowiązkiem spłacenia legatów poniżej wyrażonych, a mianowicie: na wymurowanie kościoła we wsi Gościeradowie parafialnego, znajdującego się w moich papierach, zapisuję rubli dziesięć tysięcy bez procentu (...). Nie wiadomo niestety, czy też przekazał on jakieś dokładniejsze instrukcje i plany budowli.

    W dzień św. Jana Chrzciciela 24 czerwca 1908 roku , odbyło się poświęcenie kamienia węgielnego, którego dokonał ks. Woroniecki. Akt założenia został spisany na pergaminie i w szklanym naczyniu umieszczony w fundamencie. Niespełna po miesiącu ukończono fundamenty, co potwierdza list komitetu budowy kościoła do biskupa lubelskiego z prośbą o ich poświęcenie. Dalsze prace postępowały równie sprawnie, a nad ich przebiegiem czuwał nie tylko komitet budowy
ale i Warszawskie Towarzystwo Dobroczynności.

          W czerwcu 1912 roku, gdy budowa była już na ukończeniu i wydawało się, że nic już temu
nie przeszkodzi, przerwano wszelkie prace. Powodem było najpierw całkowite wyczerpanie
się funduszy, a potem wybuch I wojny światowej. Dopiero w 1919 roku, kiedy proboszczem
w Gościeradowie został ks. Jan Markowski wznowiono prace budowlane. Dzięki nim ks. kanonik Józef de Campio Scipio, dziekan kraśnicki, dnia 30 października 1921 roku poświęcił ukończony kościół.

Znajduje się on w południowej części miejscowości przy skrzyżowaniu dróg do wsi Łany
i Zdziechowice, na środku którego stoi kapliczka św. Jana Nepomucena z 1728 roku fundacji Krzysztofa Szembeka opata mogilskiego, biskupa poznańskiego, późniejszego arcybiskupa gnieźnieńskiego. Kościół zajmuje środek prostokątnego placu, który otacza współczesny mur 
z czterolistnymi ażurami oraz czterema neogotyckimi kapliczkami usytuowanymi w rogach placu kościelnego. Świątynia ma kształt wydłużonego krzyża łacińskiego. Głównym akcentem bryły kościoła jest wysoka wieża wyrastająca ze środka masywu frontowego. Jest ona czworoboczna
i czterokondygnacyjna, złożona z trzech uskokowo zmniejszających swój przekrój prostopadłościanów. Nakryta smukłą, ośmiopołaciową iglicą z koroną, zwieńczona krzyżem.

W latach II wojny światowej przy odwrocie Niemców w 1944 roku kościół poniósł duże straty, uderzony został 18 pociskami artyleryjskimi. Uszkodzenia naprawiono zaraz po wojnie w 1945 roku, dzięki inicjatywie proboszcza ks. Feliksa Kardasa. Uroczystej konsekracji świątyni pod wezwanie św. Jana Chrzciciela i św. Stanisława, dokonał 24 czerwca 1957 roku biskup lubelski Piotr Kałwa. Świątynię wyposażono w latach 50-tych w neogotyckie ołtarze, ambonę i konfesjonały zastępując nimi te pochodzące ze starego kościoła. W świątyni zachowało się wiele przedmiotów wyposażenia pochodzących ze starego kościoła: antepedium kurdybanowe z I połowy XVIII wieku, barokowa chrzcielnica z czarnego marmuru z II połowy XVIII wieku, obrazy z I połowy XIX wieku pędzla Aleksandra i Jana Danielewiczów, monstrancja promienista z 1648 roku fundacji Jana Scerby, 
dwa krzyże ołtarzowe z I połowy XIX wieku, trzy krucyfiksy procesyjne-barokowy z XVIII wieku, rokokowy z II połowy XVIII wieku, rokokowo-ludowy z XIX wieku, lichtarze cynowe z wieku XVIII oraz naczynia na wodę święconą, oraz organy 21 – głosowe, wybudowane przez firmę „Braci Rieger
 w Jagerndorf (Austrya). Zakupione w roku 1909 na wystawie rolniczej w Częstochowie.

W kolejnych latach kościół był kilkakrotnie remontowany i odnawiany. Pokrycie dachowe wymieniono w latach 1980-1985 z dachówkowego na miedziane, ułożono nowe posadzki. W 1989 roku pobito blachą miedzianą iglicę kościelnej wieży. Dzięki prywatnemu darczyńcy w roku 2005 kościół zyskał nowe malowanie wnętrza, a w roku bieżącym wykonano dwa witraże za ołtarzem głównym, na których przedstawione są postacie patronów kościoła. Po tych remontach dzisiejszy stan kościoła należy ocenić jako dobry.

Janusz Lubelczyk

        Opracowano na podstawie pracy Marzeny Długosz Historia Gościeradowa - Wieś Gościeradów
 i ostatni hrabowie Suchodolscy, pracy Haliny Błachnio Wielkie Rody Magnackie Kreatorami Historii Gościeradowa, artykułu Gościeradów (szkic historyczno-obyczajowy) z Gazety Lubelskiej z dnia 10 września 1894 roku, pracy Romana Bissa Organy w kościołach dekanatu Zaklików.